Narcisos en flor

11 Marzo 2012

 
Nestas datas de finais do inverno, xa dende primeiros de febreiro e até mediados de marzo, cando aínda non rebentaron os gromos das árbores caducifolias, podemos ver nas ribeiras dos nosos ríos unhas fermosas flores inconfundibles: os narcisos.

Fotografía de Narcissus asturiensisTamén coñecidos como amarelles, compoñen o xénero Narcissus e forman parte da familia das Amarilidáceas. Teñen unha distribución preferentemente ibérica e presentan moitos endemismos. En Galicia están presentes cinco especies, facilmente diferenciables polo seu aspecto.

¿Cales destes cinco narcisos podemos ver en As Mariñas? En Fragas do Mandeo estivemos esta tempada percorrendo a nosa extensa rede fluvial para tratar de localizalos, pois tres deles están catalogados como especies vulnerables e non se coñece ben a súa distribución na bisbarra.

Fotografía de Narcissus cyclamineus Narcissus cyclamineus é inconfundible. Os seus tépalos (así lle chaman os botánicos ós seus pétalos por non diferenciarse dos sépalos) son dun intenso color amarelo e están revirados para atrás, separándose deste xeito da coroa (esa especie de trompeta característica dos narcisos, que neste caso ten forma de tubo). Atopámolo en moi poucos sitios, pero neles non era escaso. É endémico de Galicia e norte de Portugal, sendo insuficientemente coñecida a súa distribución no noso país.

Pola contra, localizamos con máis frecuencia o Narcissus asturiensis, pero tamén co mesmo patrón de ser abundante nos enclaves nos que está presente —até o punto que podían detectarse dende lonxe—, pero ausentándose en longos tramos de río con hábitat aparentemente óptimo. Aínda que é de tamaño pequeno como o N. cyclamineus, o seu aspecto segue o patrón típico dun narciso.

Fotografía de Narcissus bulbocodiumO terceiro narciso que buscamos, Narcissus bulbocodium, é realmente singular. Destaca pola súa desproporcionada coroa, o que lle vale o nome común de “trompeta de Medusa”. Aparece tamén na beira dos ríos, acompañando a N. cyclamineus e N. asturiensis, sendo realmente máis flexible na súa escolla do hábitat; de feito atopámolo en praderías e carballeiras apartadas dos cursos de auga.

Algo máis tardío en florecer foi o Narcissus triandrus. Non é raro, pois témolo visto até nas cunetas das estradas, pero non resulta tan fácil de localizar coma os anteriores, pois ten unha cor pálida, moito máis discreta, que se confunde facilmente coa vexetación circundante. É unha especie endémica da metade norte da Península Ibérica.

Fotografía de Narcissus triandrusNon atopamos o último dos narcisos galegos, Narcissus pseudonarcissus, pero non descartamos a súa presenza, pois florece máis tardiamente (de marzo a maio). É o narciso máis grande dos cinco, coa forma típica, na que os tépalos son habitualmente dun ton máis claro que a coroa. En Galicia se teñen citado as subespecies nobilis e moschatus.

Os narcisos galegos están protexidos polas distintas normativas autonómica, estatal e europea. No Catálogo Galego de Especies Ameazadas figuran na categoría de vulnerables N. cyclamineus e N. asturiensis, así como a subespecie nobilis de N. pseudonarcissus. Os tres figuran tamén no Anexo II da Directiva Hábitats, acollendo o Anexo IV a N. triandrus e o Anxo V a N. bulbocodium.

O xénero Narcissus está en fase de especiación, ese proceso da evolución que leva a formar novas especies por diferenciación das súas poboacións. Por iso, aínda que dixemos que son fáciles de identificar polo seu aspecto, para os taxónomos (os especialistas en clasificación dos seres vivos) é un xénero complexo do que aínda están a debate-la definición das distintas especies. Un motivo máis para que nos preocupemos da súa protección na bisbarra de As Mariñas.


Uso de cookies: Este sitio web emprega cookies para mellora-la experiencia de usuario. Se continúa navegando consente a aceptación de ditas cookies e acepta a nosa política de cookies (se pincha no enlace obterá máis información).