Fragas do Mandeo

 
Os días 17 e 18 de decembro vaise celebrar en Arzúa a oitava edición da Feira Ecolóxica Terractiva.

Para o domingo á tarde está programada unha mesa redonda sobre a custodia do territorio en Galicia, na que Fragas do Mandeo participará en compañía de catro iniciativas máis (Ridimoas, AGCT, Adega e Ulla-Deza).

Terractiva é a meirande feira galega de produtos ecolóxicos e da terra, artesanía, terapias alternativas, instrumentos tradicionais e movementos ambientais. Ademais do medio centenar de expositores, o evento contará con actividades para persoas de tódalas idades. Os cativos terán un espazo de lecer na ludoteca, a maiores das actuacións de marionetas e teatro infantil. Os adultos poderán participar en diversos obradoiros, ou asistir ós espectáculos de música, teatro, contacontos, maxia e circo.

Lugar: Recinto feiral de Arzúa.
Data: Domingo, 18 de decembro, ás 17:00 horas.

Máis información na web da organización ou descargando o programa.

 
En Fragas do Mandeo estivemos este outono bastante ocupados coa participación en distintos foros que promoven a custodia do territorio. Tamén dedicamos moito tempo á negociación de acordos de custodia. A semente está botada e esperamos que pronto agromen resultados. Pero non deixamos de visita-la ría de Betanzos para observa-las aves que, no seu viaxe migratorio a países máis cálidos, fan nestas datas unha parada na nosa bisbarra para alimentarse e repoñer forzas.

Este domingo puidemos observar unha especie que non tiñamos visto antes na ría: a avoceta común (Recurvirostra avosetta). Esta fermosa ave é fácil de identificar, pois aparte dun marcado colorido branco e negro, ten o peteiro revirado cara arriba, o que a fai inconfundible.

O vendaval do sueste prometía algunha sorpresa, pois os fortes ventos sempre fan que apareza algunha especie pouco habitual. Así pasou co bando de avocetas que estaba na praia de Fiobre (Bergondo). Eran tres individuos adultos acompañados de dous exemplares xuvenís. Soportaban o vento pousados na orela, de fronte, de maneira que o aire non lles revirara as plumas. De cando en vez un carrán cristado (Sterna sandvicensis) as importunaba. Cerca delas tamén andaban algunhas píllaras cincentas (Pluvialis squatarola), un par de gaivotóns atlánticos (Larus marinus), un bando de 12 píllaras riscadas (Arenaria interpres) e outro de 28 patos rabilongos (Anas acuta), cifra pouco habitual na ría.
As avocetas pronto continuarán a súa viaxe cara ó sur da Península, ou incluso cruzarán a África. Crían noutros lugares de España, en zonas húmidas, pero non en Galicia. Probablemente este pequeno bando veña dalgún dos seus lugares de cría no sur de Inglaterra, da costa francesa, dos Países Baixos ou incluso do sur de Suecia. A forma do seu característico pico axúdalles a atrapa-las súas presas, pois aliméntase de invertebrados acuáticos, varrendo co seu peteiro o fondo en augas pouco profundas.

Canto máis coñecémo-la nosa ría, máis nos decatamos da súa importancia para as aves migratorias. É unha doa máis no rosario de espazos húmidos do litoral galego, unha fonda onde comer e albergarse temporalmente de camiño ás terras do sur. Temos que facer por conservar esta cadea de espazos vital para tantas especies acuáticas migradoras.

 
O pasado día 3 de novembro celebrouse en Madrid o acto de constitución do Foro Estatal de Custodia del Territorio. Esta nova entidade ten como fin impulsar, coordinar e representa-las iniciativas de custodia do territorio de todo o Estado. Nace coa implicación de 13 entidades fundadoras: as sete redes territoriais de custodia, tres entidades de custodia e tres organizacións que apoian a súa creación, aglutinando deste xeito a meirande parte do movemento de custodia.

As raíces do Foro Estatal parten do ano 2006, cando se celebrou a primeira reunión sobre custodia do territorio, convocada polo Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino. Daquela as organizacións participantes decidiron traballar conxuntamente e de xeito informal, co obxectivo de mante-la comunicación entre as distintas entidades e redes autonómicas, así como actuar de interlocutores entre o movemento de custodia e as diferentes Administracións e ámbitos sociais interesados na custodia. Un dos seus traballos máis destacados foi a inclusión da custodia no Plan Estratégico del Patrimonio Natural y de la Biodiversidad 2011-2017.

No acto de constitución interviñeron o Director General de Medio Natural y Política Forestal, José Jiménez, e o Director General de Desarrollo Sostenible del Medio Rural, Jesús Casas, que afirmaron que a vontade do Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino é apoiar formas de xestión do territorio que garantan a implicación da sociedade, como é o caso da custodia.

Fragas do Mandeo participou na súa constitución a través da Agrupación Galega de Entidades de Custodia, e estará representada no Foro Estatal pola vogalía que nela ostenta Óscar Rivas, da Asociación Galega de Custodia do Territorio.

Máis información descargando a acta constitucional e os estatutos.

 
Tal como anunciabamos hai uns días, participamos no I Encontro Galego de Custodia do Territorio que tivo lugar o sábado 29 de outubro en Santiago de Compostela, con visitas o día seguinte á Reserva Mariña Mar de Lira e á Cooperativa Raíña Lupa.

Celebrado no excelente marco do Centro Social Novacaixagalicia, o público puido coñecer dez iniciativas de custodia de toda Galicia. Como característica máis salientable podemos cita-la diversidade, tanto no tocante ó tipo de entidades que practican a custodia, coma ás maneiras de afrontala. Con respecto ó ámbito de actuación, vimos experiencias de custodia fluvial, custodia mariña e custodia en parcelas privadas ou en dominio público, en espazos protexidos ou carentes de protección.

Foi moi instrutiva a intervención de Amaya Sánchez, da Fundación Biodiversidad (entidade dependente do Ministerio de Medio Ambiente), que fixo un repaso á situación da custodia no Estado e ó papel da Plataforma de Custodia como observatorio da súa evolución. Tamén resultaron moi interesantes as explicacións de Núria Llabrés, do GOB Menorca, que se centrou na custodia do territorio enfocada no mantemento de prácticas agrogandeiras sostibles, de maneira que se manteñan os beneficios medioambientais e paisaxísticos que viñan tendo tradicionalmente estas actividades. Na intervención de Fragas do Mandeo expuxémo-lo proceso de constitución da nosa entidade, as características ambientais da nosa área de actuación, os atrancos que estamos atopando e a necesidade de fomenta-la filantropía verde para dotar de estabilidade e recursos ás entidades de custodia.

Os participantes concluíron o encontro destacando a importancia de seguir avanzando na práctica da custodia de maneira independente, pero sen deixar de solicitar apoio por parte da Administración a través de medidas normativas e de financiamento. Quedamos emprazados en volver a xuntarnos no prazo dun ano, esperando que para entonces podamos falar do que temos progresado.

 
A próxima fin de semana celebraremos en Santiago de Compostela o I Encontro Galego de Custodia do Territorio, no que participará Fragas do Mandeo presentando o fondo de conservación da natureza de As Mariñas.

Co lema “situación e perspectivas”, ten por obxectivo compartir experiencias e facer un repaso ó panorama actual da custodia en Galicia, coñece-las iniciativas en marcha, as súas expectativas e os atrancos que atopa para avanzar.

Tamén contará coa presenza de varios invitados, os representantes da Fundación Biodiversidad, do Grup Balear d’Ornitologia (GOB) e da asociación portuguesa Quercus.

Tralas conferencias e mesas redondas do sábado, o domingo completarase o encontro coa visita á Reserva Mariña Mar de Lira e á Cooperativa Raíña Lupa.

O evento está organizado por Adega, contando coa colaboración da Asociación Galega de Custodia do Territorio e a financiación da Deputación da Coruña.

Lugar: Centro Social Novacaixagalicia, praza de Cervantes, Santiago de Compostela
Datas: 29 e 30 de outubro de 2011

Máis información na web da organización ou descargando o programa.

 
Promovida por Fragas do Mandeo, hoxe tivo lugar a I Xornada de Traballo sobre a Custodia do Territorio en Galicia. O obxectivo deste encontro entre os grupos máis comprometidos coa custodia orientada á preservación da biodiversidade nos ecosistemas terrestres foi poñer en común o coñecemento do que dispoñemos sobre a súa práctica aplicada en Galicia, esbozar unha folla de ruta e chegar a un consenso no tocante ás demandas de apoios normativos e financeiros fronte a Administración.

Na longa sesión da mañá dimos repaso á lexislación que fomenta a custodia. Do mesmo xeito analizamos a que lle afecta directa ou indirectamente, como é o caso da regulación do Bantegal, da lei de Montes, da normativa do voluntariado ou a de compensación ambiental. Tamén se dedicou tempo a debate-la casuística da custodia en ámbitos de dominio público hidráulico, marítimo-terrestre, de propiedade militar e montes comunais. A problemática na identificación e localización de titulares, así como todo o referente ó proceso de adquisición de fincas, ocupou bastante tempo. Por último, tamén se tocaron temas de implicación cidadá, das técnicas de recuperación ambiental ou as declaracións de refuxios de fauna.

Pola tarde visitamos as fincas custodiadas pola Asociación Cultural-Ecolóxica Ridimoas. Guiados por Pablo Rodríguez, puidemos coñece-los detalles do que é a iniciativa pioneira e de maior envergadura de Galicia. A súa historia e realidade cotián nos serven de inspiración, sendo a súa experiencia de máis de dúas décadas unha impagable fonte de formación.

Quedamos en xuntarnos novamente no I Encontro Galego de Custodia do Territorio, programado para os días 29 e 30 de outubro, no que se dará cita a práctica totalidade das iniciativas de custodia que están en marcha en Galicia.

 
Nesta xornada montámo-lo terceiro rastrillo solidario na praza do Campo en Betanzos, onde novamente puxemos á venda os numerosos obxectos doados polos nosos colaboradores.

O tempo non acompañou, e tal como prognosticaron os partes meteorolóxicos, o orballo fixo a súa aparición a primeira hora da mañá. O cambio do tempo e a fin do período estival fixeron que se achegara menos público ó posto, afectando ás vendas.

Con esta terceira edición rematámo-los rastrillos por esta tempada. Novamente agradecemos ó Concello de Betanzos o permiso e a cesión das mesas, así como ós voluntarios que non se arredaron ante o mal tempo.

 
Hoxe, por segunda vez, montámo-lo rastrillo solidario na praza do Campo en Betanzos. As numerosas doazóns que recibimos permitíronos ofrecer ó público todo tipo de obxectos, sobre todo libros, cristalería, artigos de regalo e complementos.

Aparte dos sempre benvidos ingresos, a nosa presenza na rúa permitiunos difundi-las actividades e obxectivos de Fragas do Mandeo. Agradecemos ó Concello de Betanzos o permiso e a cesión das mesas, así como ós voluntarios que dedicaron esta mañá de domingo a atende-lo posto.

 
Onte a nosa mascota Dona cumpriu o seu primeiro ano de vida. Como agasallo recibiu unha chuche canina que, con pracer, mastigou lentamente. Tamén celebra o seu primeiro aniversario Fragas do Mandeo, o fondo de conservación da natureza de As Mariñas, pois foi tal día coma hoxe cando se asinou a escritura pública de constitución.

Para celebra-lo, o pasado venres fixemos a presentación pública do balance de actuación e de contas deste primeiro ano de andadura. O aforo do salón azul do Liceo de Betanzos completouse cun público que gozou das proxeccións de fotografías e escoitou atento as explicacións sobre o proxecto de Fragas do Mandeo.

Pero non todo foi falar. Como continuación e tal como estaba programado, o pasado domingo voluntarios e colaboradores participaron na eliminación das especies exóticas invasoras presentes na praia da Alameda, en Ponte do Porco (Miño), que ameazaban cunha expansión incontrolable polo ecosistema dunar.

A mata de uña de gato (Carpobrotus edulis), que cubría unha extensión de 30 metros cadrados, foi totalmente arrincada de raíz. Tamén se arrincaron os 61 pes de plumeiros (Cortaderia selloana), pero neste caso non foi tan doado. Aparentemente aínda eran pequenos e o chan areoso debería facilita-lo arrinque. Pero o certo foi que as extensas e fortes raíces obrigaron a traballar duro, e incluso o mango dalgunha pala rompeu. A calor do día non axudou, e traballar con manga corta supuxo que algúns acabaran cos brazos lacerados (as follas teñen un borde serrado e cortante).

Mentres uns arrincaban as invasoras, outros voluntarios recollían lixo. Na praia da Alameda está citado un escaravello ameazado, a Eurynebria complanata. A poboación mundial deste coleóptero está en franca regresión, polo que hai que tomar medidas precautorias. A recollida manual do lixo evita o uso de maquinaria pesada que pode afectar gravemente á poboación presente.

Paralelamente, na praza do Campo en Betanzos, outros voluntarios estaban atendendo o rastrillo solidario. Ademais de ofrecer información sobre os obxectivos de Fragas do Mandeo, nos case 20 metros de posto amosáronse para a venda produtos de todo tipo: libros, cristalería, louza, obxectos de regalo, discos, complementos, etc. As gangas estimularon as vendas e os produtos atoparon un novo destino, facendo realidade a segunda acción do principio das tres erres: «reduce, reutiliza, recicla». Os fondos recollidos serán destinados á adquisición de fincas de interese ambiental na bisbarra.

Temos que agradecer ó Concello de Miño e ós membros de Protección Civil a colaboración no transporte do lixo e dos residuos das plantas invasoras para o seu posterior tratamento; ó Concello de Betanzos por cedernos o salón azul e as mesas para o rastrillo; ás persoas e entidades que nos axudaron dunha ou outra maneira e que doaron os produtos en venda, entre eles a Biblioteca Central Rialeda, as asociacións Eira Vella, Lar de Unta e O Rabo do Galo, Grupo Naturalista Hábitat, Sociedade Galega de Historia Natural, Grupo Ornitolóxico Calidris e ó fotógrafo Manuel Cañás.

Pero sobre todo, agradecer ós 23 voluntarios que traballaron activamente nos preparativos e nas dúas xornadas do evento.

 
O xornal Betanzos e a súa comarca recolle na edición de xullo a nova da presentación pública de Fragas do Mandeo nun artigo titulado La conservación de la naturaleza, objetivo de Fragas do Mandeo. Cun texto a páxina completa, informa sobre os fins da entidade, os proxectos inmediatos e as actividades realizadas a pasada fin de semana.

Editado por ACEBE, este xornal ten unha tirada de 15.000 exemplares distribuídos gratuitamente en Betanzos e toda a bisbarra de As Mariñas, polo que esperamos que supoña unha repercusión favorable na difusión de Fragas do Mandeo.