Fragas do Mandeo

 
Na ribeira dereita do vello encoro das Pías medra un pequeno foco de tradescantia. Aínda que se sitúa augas arriba do treito de 7,6 km do río Mandeo que apadriñamos, pode chegar a coloniza-la beira do leito e logo propagarse augas abaixo, arruinando o traballo que levamos feito nos últimos anos para erradicar esta especie exótica invasora de orixe suramericano.

Co obxecto de evitar este risco, para o domingo día 3 temos programada unha xornada de voluntariado ambiental. Como as dimensións do foco aínda son reducidas, eliminalo non suporá moito traballo e será sinxelo, apto para calquera. O entorno ribeirego resulta fermoso e de fácil acceso, anunciando bo tempo o prognóstico meteorolóxico.

O punto de encontro será o Centro de Saúde de Betanzos ás 9:30 horas, coa idea de rematar antes das 14:00. No caso de que decidas ir directamente, lembra avisarnos para non te esperar inutilmente. Non te preocupes polas ferramentas, pero leva unhas luvas (mellor as de pintor ou as de cociña) e uns protectores para os xeonllos, se dispós deles. Non esquezas algo de picar e de beber para cando fagámo-lo descanso a media mañá.

Se queres axudarnos a manter en bo estado ecolóxico o espazo natural protexido ZEC Betanzos-Mandeo, envíanos con antelación os teus datos (nome completo, DNI, móbil, data de nacemento e concello de residencia). Así poderemos notificarche cambios de última hora, facerche un seguro de accidentes e facilitarasnos a organización. Na sección Contacto atoparás a información necesaria.

Punto de encontro: Centro de Saúde de Betanzos.
Data: Domingo, 3 de setembro de 2023.
Hora: Sairemos ás 9:30 e volveremos ás 14:00 horas.

Post data: A xornada desenvolveuse segundo o previsto. Por unha banda, malia o tempo chuvioso dos días previos, cumpriuse o prognóstico meteorolóxico e gozamos dun tempo agradable. Pola outra, eliminamos completamente o foco, pois os doce participantes arrincamos a bo ritmo toda a tradescantia, pesando 330,45 kg na báscula. Pero non podemos dalo por erradicado. Está situado nun punto onde o rio depositou area por riba das plantas, polo que é fácil que no futuro rebrote algún anaco que quedara enterrado. Non nos queda outra que vixialo até constata-la completa erradicación.

A Deputación da Coruña financiará nun 80 % os seguros de voluntariado.

 
Coa botadura inaugural da nosa lancha, xusto hoxe hai un ano, arrincou a campaña «Basuraleza: 12 meses, 12 toneladas». Tiña como misión limpar semanalmente a marisma da ría de Betanzos, superando neste período unha cifra mínima de lixo a retirar. Por este motivo hoxe hai que dala por concluída.

Se o 13 de xullo xa informabamos de que excederámo-lo peso posto como obxectivo, ¿canto é o resultado final? Tras un esforzo extraordinario nas últimas semanas, o balance destes últimos doce meses é que temos retirado máis de 15 toneladas, apañadas en 42 saídas. Exactamente 15.053,95 kg.

Se esta cifra é xa de por si notable, hai que lembrar que as nosas limpezas da ría non se teñen limitado a esta campaña. No ano 2014 organizámo-la primeira eco-regata para limpa-la ría, coa colaboración de varias entidades. Tras sete edicións, nas que logramos recoller 18.144,65 kg, e un par de xornadas de voluntariado na xunqueira de Souto, onde apañamos 1.086,50 kg, o total do que levamos retirado suma máis de 34 toneladas de lixo (34.285,10 kg).

Hai que salienta-la magnitude do esforzo. A marisma ten unha extensión aproximada de 315 hectáreas. O lixo está esparexido polo esteiro, polas xunqueiras e polos carrizais. Isto implica a necesidade de explorar unha superficie moi grande en busca de refugallos, que moitas veces están ocultos entre a vexetación. A isto se engade a dificultade para camiñar no esteiro ou entre a vexetación, baixo toda clase de inclemencias meteorolóxicas, e dependendo das mareas para acceder a moitas zonas.

Na marisma aínda queda unha gran cantidade de lixo. Por ese motivo, continuaremos programando xornadas de limpeza, entre elas a oitava edición da eco-regata no próximo mes de setembro.

Máis detalles na páxina dedicada ás limpezas da ría.

 
Hoxe estivemos no pavillón de deportes de Coirós (A Coruña) dándolle a benvida ós integrantes da sétima edición do Campo de Traballo Monte da Espenuca. De novo volve a ter carácter internacional, pois entre os participantes hai persoas procedentes de Francia, México e Xapón. A súa labor en favor do noso patrimonio natural vai desenvolverse até o día 28 de agosto.

Na charla de presentación explicamos os problemas ambientais da bisbarra e a nosa forma de abordalos. Un capítulo no que nos demoramos foi o referido ós nosos esforzos na erradicación de especies exóticas invasoras, pois o principal obxectivo do campo será elimina-la tradescantia (Tradescantia fluminensis). Deste xeito van darlle continuidade ás cinco edicións anteriores, centradas en acabar con esta planta exótica no rego das Bouzas, o pequeno afluente do Mandeo que desemboca a carón da pontella de Chelo. Finalizada a charla, achegámonos á Reserva de Anfibios do Catorce e ó monte da Espenuca, onde puideron coñecer directamente parte do noso traballo para preserva-la biodiversidade local.

Nesta edición participan catorce persoas (catro de procedencia galega, sete doutras comunidades autónomas e tres estranxeiras), con idades comprendidas entre os 18 e os 29 anos. Será un punto de encontro de mozas e mozos de moi distinta orixe, onde convivirán e se implicarán na sociedade local, nun entorno no que van fomentarse os valores de convivencia, de tolerancia e de traballo en equipo. Ademais das actuacións de restauración ambiental, o programa contempla actividades complementarias que permitirán ós voluntarios coñece-la nosa bisbarra, visitando espazos naturais e vilas monumentais próximas.

Promovido por Fragas do Mandeo e solicitado polo Concello de Coirós, este campo está organizado pola Dirección Xeral de Xuventude, Participación e Voluntariado da Xunta de Galicia. A xestión corre a cargo de Ribeirán Proxectos Naturais, que acompañará en todo momento ó voluntariado cun director e dous monitores de apoio.

Post data: O domingo día 27 despedímonos dos voluntarios do campo de traballo, agradecéndolles que viñeran de tan lonxe a botar unha man na conservación do noso patrimonio natural e animándolles a que participen, sempre que poidan, en xornadas de voluntariado ambiental nos seus lugares de orixe. Lograron retirar 834 kg de biomasa de tradescantia, 54 tubérculos de crocosmia e 20,85 kg de lixo. Sumando estas cifras ós resultados de actuacións anteriores, resulta que dende o ano 2017 no rego das Bouzas sacáronse 5.140,63 kg de tradescantia, 2.543 tubérculos de crocosmia e 720,15 kg de lixo.

 
Trala vaga de calor destes días, para o próximo domingo prognostican unha xornada con temperatura agradable. Xa que logo, imos aproveitar para achegarnos á praia da Alameda (Miño) a repasa-la presenza de especies exóticas invasoras e a recolle-lo lixo que atopemos.

Dende o ano 2011 apadriñamos esta praia, por selo areal de maior valor ecolóxico do espazo natural protexido ZEC Betanzos-Mandeo. Daquela contábanse por centos os plumachos e había moitas outras especies exóticas invasoras. Temos logrado mellorar moito a situación, pero de cando en vez hai que revisar a súa reaparición, eliminando calquera planta invasora antes de que consiga proliferar.

Por este motivo, para o domingo día 13 temos programada unha xornada de voluntariado ambiental. Realmente non haberá moito traballo e será sinxelo, apto para calquera, nun entorno grato e con tempo bo.

O punto de encontro será o Centro de Saúde de Betanzos ás 9:30 horas, coa idea de rematar ás 14:00. No caso de que decidas ir directamente, lembra avisarnos para non te esperar inutilmente. Non te preocupes polas ferramentas, pero leva unhas luvas se as tes e algunha prenda para cubrir a cabeza. Non esquezas algo de picar e de beber para cando fagámo-lo descanso a media mañá.

Se queres axudarnos a manter en bo estado ecolóxico este enclave da Rede Natura, envíanos con antelación os teus datos (nome completo, DNI, móbil, data de nacemento e concello de residencia). Así poderemos notificarche cambios de última hora, facerche un seguro de accidentes e facilitarasnos a organización. Na sección Contacto atoparás a información necesaria.

Punto de encontro: Centro de Saúde de Betanzos.
Data: Domingo, 13 de agosto de 2023.
Hora: Sairemos ás 9:30 e volveremos ás 14:00 horas.

Post data: A xornada foi un éxito, pois os 12 participantes acadaron completamente o obxectivo previsto. Arrincaron as 19 macollas de plumachos que localizaron no ameneiral posdunar, todas elas noviñas. Logo percorreron completamente o sistema dunar, recollendo lixo e arrincado sobre todo eixerón, mais tamén algún exemplar illado de áster americano e de palmito. O balance foi de 65,35 kg de biomasa de especies exóticas invasoras; cuantitativamente é un resultado modesto, pero demostra que o noso xeito de aborda-la eliminación das invasoras está resultando eficaz. Outro tanto pasa co lixo, do que retiramos 66,65 kg, pois esta escasa cantidade amosa a colaboración cidadá que, vendo o noso esforzo por manter esta praia limpa, espontaneamente recolle de cando en vez os refugallos que aparecen.

A Deputación da Coruña financiará nun 80 % os seguros de voluntariado.

 
A Deputación da Coruña acaba de publicar no Boletín Oficial da Provincia os listados provisionais de entidades sen ánimo de lucro que van beneficiarse este ano do seu programa de axudas, tanto para o desenvolvemento de actividades como para investimentos en medio ambiente. Fragas do Mandeo é unha das beneficiarias, polo que as actividades e os investimentos que presentamos serán financiados nun 80 % por este organismo, até un máximo de 15.384 e 3.120 euros respectivamente. Tal como figura nos correspondentes proxectos, estas subvencións estarán destinadas a sufraga-los seguros de voluntariado, traballos forestais profesionais e funxibles varios, no caso das actividades, e no caso dos investimentos para repara-lo observatorio ornitolóxico da lagoa de Sobrado e para equipamento vario.

Agradecemos á Deputación da Coruña o seu continuo apoio ás entidades que nos preocupamos pola conservación do patrimonio natural da provincia.

Post data: Estas resolucións provisionais foron confirmadas no boletín do día 31 de agosto, tanto a de actividades como a de investimentos.

 
O sábado 29 de xullo temos unha cita no Lambre. Invitados pola asociación A Chalana Cultural de Minho, participaremos na segunda edición da Muinhada Cultural, que se celebrará a carón da central hidroeléctrica de Goimil.

Aínda que a nosa cita é pola tarde, ás 16:30 horas, o intenso programa vaise desenvolver ó longo de toda a xornada, cunha ampla variedade de actividades.

 
Para este domingo día 23 temos programada unha xornada de voluntariado ambiental na praia da Abeleira, co obxectivo de recoller lixo e de retirar especies exóticas invasoras.

Este areal está situado na ribeira esquerda da desembocadura do río Lambre, formando parte do espazo natural protexido ZEC Betanzos-Mandeo, integrado na Rede Natura. Xa temos actuado anteriormente neste lugar, pero aínda aparecen algúns exemplares de margarida africana e de crocosmia, pero sobre todo de tradescantia.

Serán tarefas sinxelas, onde primará máis a paciencia que o esforzo, aptas para calquera e desenvoltas nun curruncho pintoresco de fácil acceso.

Coma en ocasións anteriores, o punto de encontro será o Centro de Saúde de Betanzos. Non fai falla que leves ferramentas, pero pode serche útil conseguir uns protectores para os xeonllos e unhas luvas de pintor ou de xardineiro. Non esquezas algo de picar e de beber para cando fagámo-lo descanso a media mañá.

Se queres axudarnos a manter en bo estado ecolóxico esta praia, envíanos con antelación os teus datos (nome completo, DNI, móbil, data de nacemento e concello de residencia). Así poderemos notificarche cambios de última hora, facerche un seguro de accidentes e facilitarasnos a organización. Na sección Contacto atoparás a información necesaria.

Punto de encontro: Centro de Saúde de Betanzos.
Data: Domingo, 23 de xullo de 2023.
Hora: Sairemos ás 9:30 e volveremos ás 14:00 horas.

Post data: Afortunadamente o tempo foi moi agradable nesta xornada de voluntariado. Os 15 participantes empezaron limpando toda a praia, para logo traballar arreo na eliminación dun foco de tradescantia localizado ó pé do cantil. O lixo pesou un total de 145,30 kg e a tradescantia 220,45 kg. Tamén arrincaron unha ducia de plantas de margarida africana e 16 tubérculos de crocosmia.

A Deputación da Coruña financiará nun 80 % os seguros de voluntariado.

 
Hoxe estivemos tres persoas recollendo lixo na marisma da ría de Betanzos. De volta no porto pesamos metodicamente os refugallos. Non sería nada especial, pois levamos meses apañando lixo coa axuda da nosa lancha.

O que fai excepcional a xornada de hoxe é que sumando o total do día co que temos recollido dende a súa botadura inaugural o 20 de agosto do ano pasado, resulta en 12.281,80 kg. Xa que logo, podemos dicir que a nosa campaña «Basuraleza: 12 meses, 12 toneladas» é un completo éxito, pois temos superado o obxectivo das 12 toneladas en menos dun ano.

Para retirar do esteiro, da xunqueira e das canles que a atravesan esta gran cantidade de lixo foi necesario saír un día cada semana, con independencia das mareas e das condicións meteorolóxicas. Este ritmo de traballo soamente viuse interrompido por dous contratempos: unha lesión que tivo ó patrón da lancha inoperativo algo máis dun mes e a paralización dun par de meses durante a tempada de reforestación deste ano, pois a plantación de árbores precisou moito do noso tempo. Noutras palabras, de non ser por estas contrariedades, puidéramos ter acadado o obxectivo incluso moito antes.

O éxito desta campaña manifesta dúas cousas. Por unha banda, que hai unha cantidade enorme de lixo na marisma, impactando negativamente nos organismos acuáticos e prexudicando este importante lugar de cría para numerosos peixes; pola outra, que con vontade pódese chegar a limpar completamente e mellorar significativamente o seu estado ecolóxico.

Nós non nos conformamos con estas 12 toneladas, como non o fixemos cos máis de 80 metros cúbicos que temos retirado nas sucesivas edicións da eco-regata. Seguiremos saíndo coa lancha a recoller lixo, pero agora repartindo o tempo coa eliminación dos plumachos que medran na xunqueira e nas súas proximidades.

A ría de Betanzos é un patrimonio natural con gran valor ambiental e paisaxístico, polo que merece ser conservado entre todos. ¡Non debemos permanecer pasivos!

 
Onte a nosa mascota Dona cumpriu 13 anos, o que significa que hoxe estamos de aniversario, pois naceu o día anterior á constitución de Fragas do Mandeo. En termos caninos é unha anciá, estando dende hai uns anos felizmente xubilada e gozando de pequenos paseos polo monte. Pero no seu tempo tennos acompañado fielmente en longas camiñadas para localizar parcelas e animado nas distintas actuacións de custodia. Incluso foi protagonista dunha publicación destinada a que os escolares se impliquen na conservación da natureza.

O que son moitos anos para ela, resultan un breve período en termos humanos. Aínda así, neste tempo temos logrado consolida-la nosa entidade e demostrar do que poden ser capaces as persoas que se deciden a actuar en favor do noso patrimonio natural. Ó longo desta sección de noticias fomos publicando os sucesivos logros, pero podemos resumilos brevemente:

Fincas: A parcela mercada o pasado día 15 de xuño permitiunos cruza-lo limiar dos 300.000 m² de superficie custodiada, a metade dela en propiedade. De media, cada ano temos mercado máis dunha hectárea de superficie.

Des-eucaliptización: Esta última parcela foi un eucaliptal; cando remate o verán iniciarémo-la eliminación dos rebrotes, como primeiro paso para reconvertela en bosque de ribeira. Levamos máis de 10 hectáreas transformadas pouco a pouco. Especialmente difícil foi o caso das nosas tenzas no miradoiro da Espenuca, onde recuperámo-las vistas sobre o lugar de Chelo. Nelas seguimos repasando os rebrotes coa finalidade de secar definitivamente os eucaliptos.

Reforestación: Este ano incrementámo-las árbores plantadas con 518 exemplares de ecotipo local de 14 especies autóctonas distintas, co obxectivo de aumenta-la densidade e a diversidade arbórea nas parcelas que custodiamos. Este xeito de reforestar con precisión trata de favorecer a numerosos tipos de animais, dende polinizadores a fruxívoros.

Viveiro: Estamos a reproducir 18 especies arbóreas autóctonas da nosa comarca, máis un arbusto, sumando neste momento máis de 3.000 exemplares en distintas fases de crecemento. Deste xeito temos garantido o subministro e a orixe xenética local da planta usada nas nosas reforestacións.

Basuraleza: Coa botadura inaugural da nosa lancha o día 20 de agosto demos inicio á campaña «Basuraleza: 12 meses, 12 toneladas». Malia un par de contratempos que interromperon as saídas semanais, xa levamos máis de 11 toneladas de refugallos recollidos na marisma da ría de Betanzos. Xa que logo, esperamos cumprir cun mes de antelación o obxectivo que nos temos fixado. Deste xeito sumarémo-lo resultado da campaña ós máis de 80 m³ de lixo que levamos retirado neste enclave nas distintas edicións da eco-regata.

Invasoras: Nestes anos temos eliminado 37 especies de plantas exóticas nos espazos naturais da bisbarra. A súa diminución resulta evidente, tendo logrado erradicar varias especies. Este ano estamos centrados na tradescantia no rego das Bouzas, na xunca olorosa na Reserva de Anfibios do Catorce e nos álamos brancos na praia da Alameda, sen por iso deixar de repasa-la súa presenza en tódalas zonas apadriñadas.

Reservas: Seguemos a face-lo mantemento das nosas reservas do Ollo da Roda e do Catorce, o que se traduce en actuacións constantes de diverso tipo, dende lavar os paneis informativos até roza-los camiños de acceso, pasando por importantes melloras dos hábitats.

Lagoa de Sobrado: Dende a nosa constitución custodiámo-lo observatorio e as parcelas que temos na lagoa de Sobrado dos Monxes. Tras máis de dúas décadas de servizo e diversos amaños necesarios (entre eles a reposición da cuberta), o observatorio precisa agora dunha severa reparación estrutural. Xa a temos apalabrada cun profesional da zona, polo que esperamos que pronto poida acometerse.

Conservar activamente a natureza non é doado, nin tampouco económico. Se che preocupa o rumbo que leva o patrimonio natural da nosa bisbarra, lembra que sempre poderás apoiar o noso traballo participando como voluntario ou facendo aquelas achegas que che permita a túa economía. En todo este tempo, as subvencións públicas soamente significaron o 27 % dos nosos ingresos, motivo polo que unicamente poderemos mante-lo ritmo de actuacións mediante a colaboración das persoas verdadeiramente comprometidas co patrimonio natural da nosa bisbarra.

Non debemos permanecer pasivos diante do agravamento da crise climática e de biodiversidade.

 
Na xornada de voluntariado do pasado día 21 de maio logramos arrincar na Reserva de Anfibios do Catorce tódolos exemplares que atopamos de xunca olorosa, cun peso final de 165,4 kg. Comparando este resultado co do ano anterior, comprobamos que os traballos precedentes levaron a que a súa poboación diminuíra a menos da terceira parte. Isto indica que estamos empregando unha táctica eficaz para eliminar esta planta exótica invasora.

Na inspección que fixemos o pasado luns observamos en flor algúns exemplares novos. Hai que arrincalos canto antes mellor, pois queremos aproveita-lo declive da súa poboación para rematar de erradicala. Se non o facemos a tempo, van espallarse as sementes e, consecuentemente, a súa poboación tenderá a recuperarse.

Por este motivo, para o próximo domingo día 9 temos programada unha segunda xornada de voluntariado ambiental neste enclave para arrincar tódolos exemplares que localicemos. Será unha tarefa doada nun lugar de fácil acceso, apta para calquera.

Coma en ocasións anteriores, o punto de encontro será o Centro de Saúde de Betanzos. Non fai falla que leves ferramentas, pero pode serche útil conseguir uns protectores para os xeonllos e unhas luvas (mellor as de pintor ou de xardineiro que as de coiro). Lembra vestir roupa axeitada e calzado robusto. Non esquezas algo de picar e de beber para cando fagámo-lo descanso a media mañá.

Se queres axudarnos a eliminar esta especie exótica invasora, envíanos con antelación os teus datos (nome completo, DNI, móbil, data de nacemento e concello de residencia). Así poderemos notificarche cambios de última hora, facerche un seguro de accidentes e facilitarasnos a organización. Na sección Contacto atoparás a información necesaria.

Punto de encontro: Centro de Saúde de Betanzos.
Data: Domingo, 9 de xuño de 2023.
Hora: Sairemos ás 9:30 e volveremos ás 14:00 horas.

Post data: As oito persoas que participamos nesta xornada de voluntariado cumprimos co obxectivo de repasar minuciosamente toda a extensión do foco de xunca olorosa, arrincando canto exemplar localizamos. Unha vez pesada a súa biomasa, resultou nun total de 83,1 kg, cifra á que hai que sumar medio quilo de eixerón e outro medio de áster americano, que tamén eliminamos.

A Deputación da Coruña financiará nun 80 % os seguros de voluntariado.